تصور کنید دهان شما مثل یک پیشخوان کوچک بدن است؛ هر نشانهای از التهاب، خونریزی یا عفونت میتواند پیامی از مشکلات قلب و عروق یا فشار خون باشد. تحقیقات علمی نشان دادهاند که مشکلات دهان و دندان نه تنها نشانهای از بیماریهای سیستمیک هستند، بلکه میتوانند خود به شدت آن بیماریها دامن بزنند. بیماری قلبی و فشار خون بالا، دو دشمن خاموش بدن، به دلیل مختل شدن جریان خون میتوانند موجب التهاب مزمن لثه و عفونتهای دهانی شوند. و سلامت عمومی را تهدید کنند. در این مقاله قصد داریم مکانیسم این اثرات، انواع مشکلات دهانی مرتبط و راهکارهای درمان و پیشگیری را با جزئیات علمی و روان توضیح دهیم.
بیماری خاموش
فشار خون بالا یا هیپرتنشن، وضعیتی است که در آن فشار خون شریانی بالاتر از حد طبیعی است و خون با سرعت و فشار بیشتری از داخل رگها عبور میکند. این جریان پر سرعت میتواند عروق را آسیبپذیر کند. بیماریهای قلبی شامل طیفی از اختلالات مانند آنژین، نارسایی قلب و سکته قلبی هستند؛ و تمامی اینها با اختلال در جریان خون و افزایش التهاب سیستمیک مرتبط هستند و این عوامل مستقیماً سلامت لثه و بافتهای دهانی را تحت تأثیر قرار میدهد.
تأثیر بیماریهای قلبی و فشار خون بالا بر دهان و دندان و مکانیسم آن
یکی از پیامدهای بارز فشار خون بالا، التهاب مزمن لثه و پریودنتیت است. چگونه؟ بدین صورت که موجب افزایش فشار روی مویرگهای لثه میشود و جریان خون درون بافت را مختل میکند. همزمان، داروهای معمول فشار خون مثل دیورتیکها باعث خشکی دهان میشوند که محیط مناسبی برای رشد باکتریها ایجاد میکند. التهاب لثه نیز میتواند با آزادسازی پروتئینهای التهابی مثل CRP و IL-6، التهاب سیستمیک بدن را افزایش داده و بار قلب را سنگینتر کند. و این یعنی تأثیر و تأثر پیوسته در ایجاد التهاب: مشکلات قلب و عروق بر سلامت دهان و دندان اثر میگذارند و از آن سو متقابلاً ناراحتیهای دهان و دندان بر سلامت قلب و عروق تأثیرگذارند.
در بیماری قلبی، گردش خون ناکافی و اختلال در رگهای کوچک، بازسازی و ترمیم بافتها را کند میکند. بنابراین، زخمها و عفونتهای دهانی دیرتر بهبود مییابند و میتوانند باکتریها را به جریان خون منتقل کنند، که در بیماران قلبی میتواند باعث اندوکاردیت عفونی شود؛ یعنی التهاب جداره داخلی قلب.
انواع مشکلات دهان و دندان ناشی از فشار خون و بیماری قلبی:
التهاب و خونریزی لثه مزمن
خشکی دهان و افزایش خطر پوسیدگی دندان
زخمهای مزمن دهانی و کندی التیام آنها
ریسک بالای عفونتهای دهانی که میتواند به سیستم قلبی منتقل شود.
دلایل و عوامل تشدید کننده
کنترل ناکافی فشار خون یا بیماری قلبی:
فشار خون بالا یا عملکرد ضعیف قلب باعث آسیب بیشتر به بافتهای دهانی میشود.
داروهای سیستمیک:
برخی داروهای قلبی و فشار خون باعث کاهش بزاق و خشکی دهان میشوند. خشکی دهان و عدم وجود بزاق، سبب افزایش باکتریها میگردد.
عدم رعایت بهداشت دهان:
تجمع پلاک و باکتریها به شدت التهاب لثه و خطر عفونت را افزایش میدهد.
رژیم غذایی و سبک زندگی:
مصرف زیاد نمک، قند، سیگار و الکل.
راهکارها و درمانهای علمی
کنترل دقیق فشار خون و بیماری قلبی:
پایه اصلی پیشگیری از آسیبهای دهانی است.
رعایت همه جانبه بهداشت دهان:
مسواک و نخ دندان روزانه، استفاده از دهانشویههای آنتیباکتریال.
ویزیت منظم دندانپزشکی:
بررسی التهاب، تحلیل لثه و پوسیدگی هر ۳ تا ۶ ماه.
درمان کلینیکی:
تمیزکاری عمیق زیر لثه، درمان پریودنتال و لیزر درمانی برای کاهش التهاب.
مرور دارویی و مشاوره با پزشک:
بررسی داروها و یافتن جایگزینهای کم خطر برای دهان.
پیشگیری و مراقبتهای روزانه:
رژیم غذایی متعادل، کاهش مصرف نمک و قند، حفظ رطوبت دهان با آب و بزاق مصنوعی، ترک سیگار و ورزش منظم همه از عوامل کمک کننده هستند. همچنین مدیریت استرس و کنترل التهاب سیستمیک با داروهای تجویزی باعث کاهش مشکلات دهانی میشود.
کلام آخر
سلامت دهان و دندان با سلامت قلب و فشار خون ارتباط مستقیم دارد. کنترل بیماریهای سیستمیک، رعایت بهداشت دهان و مراجعه منظم به دندانپزشک، نه تنها دهان شما را سالم نگه میدارد بلکه میتواند از تشدید بیماری قلبی و عوارض ناشی از فشار خون جلوگیری کند. این یک هشدار است که نباید نادیده گرفته شود: دهان سالم، قلب سالمتر؛ و قلب سالم، دهان سالمتر!
سؤالات متداول
۱. آیا بیماری قلبی میتواند باعث خونریزی لثه شود؟
بله، جریان خون مختل و التهاب سیستمیک میتواند باعث تورم و خونریزی لثه شود.
۲. خشکی دهان در بیماران قلبی چه مشکلاتی ایجاد میکند؟
افزایش باکتریها، خطر پوسیدگی دندان، التهاب لثه و بوی بد دهان.
۳. آیا داروهای فشار خون همیشه باعث خشکی دهان میشوند؟
نه همیشه، اما برخی دیورتیکها و مسدودکنندههای کانال کلسیم میتوانند بزاق را کاهش دهند.
۴. چگونه میتوان زخمهای دهانی بیماران قلبی را سریعتر درمان کرد؟
کنترل فشار خون، رعایت بهداشت دهان، استفاده از دهانشویههای ضد التهاب و لیزر درمانی یا درمان کلینیکی تخصصی.
۵. مراجعه منظم به دندانپزشک چقدر مهم است؟
بسیار مهم است؛ بررسی دورهای التهاب، پریودنتیت و پوسیدگی میتواند از عوارض جدی قلبی و عفونتهای سیستمیک جلوگیری کند.
دیدگاه خود را بنویسید