اگزما و درماتیت:
این دو واژه، بیانگر گروهی از بیماریهای پوستی هستند که به التهاب و تحریک پوست منجر میشوند. اگرچه این دو گاهی به طور یکسان استفاده میشوند، اما در واقع تفاوتهای جزئی دارند و ممکن است از نظر علائم، علل و درمان، تفاوتهایی داشته باشند.
1. اگزما (Eczema): اگزما یک اختلال پوستی مزمن است که باعث التهاب، قرمزی، خشکی و خارش پوست میشود. این بیماری میتواند در هر سنی رخ دهد، اما معمولاً در کودکان بیشتر مشاهده میشود. اگزما به عنوان یک بیماری خودایمنی و آلرژیک شناخته میشود و در واقع، نوعی واکنش سیستم ایمنی بدن به عوامل خاص است.
انواع اگزما:
- اگزمای آتوپیک (Atopic Eczema): این مورد شایعترین نوع اگزماست و اغلب با آلرژیهای مختلف و آسم در ارتباط است. اگزما آتوپیک باعث خشک و حساس شدن پوست میشود و معمولاً در صورت، دستها، پشت زانوها و آرنجها بروز پیدا میکند.
- اگزمای تماسی (Contact Dermatitis): این نوع اگزما زمانی رخ میدهد که پوست به مواد خاصی مانند مواد شیمیایی، صابونها یا فلزات حساسیت نشان دهد. اگزمای تماسی میتواند به طور فوری یا پس از مدت زمانی طولانی بروز پیدا کند.
- اگزمای دست و پا (Dyshidrotic Eczema): این نوع اگزما به طور خاص بر روی دستها و پاها تاثیر میگذارد و باعث ایجاد تاولهای کوچک و خارش شدید میشود.
- اگزمای سبورئیک (Seborrheic Eczema): این نوع اگزما بیشتر در نواحی چرب پوست مانند صورت، پوست سر و قفسه سینه دیده میشود و معمولاً با پوستهپوسته شدن و التهاب همراه است.
علائم اگزما:
- خشکی و ترک خوردن پوست.
- قرمزی و التهاب پوست.
- خارش شدید، که ممکن است به شدت آزاردهنده باشد.
- پوستهپوسته شدن یا فلسهای نقرهای.
- تاولها و ترشح مایع از آنها در برخی از انواع اگزما.
- ضخیم شدن پوست در صورت عدم درمان مناسب.
علل ابتلا به اگزما:
- ژنتیک: افرادی که سابقه خانوادگی آلرژی، آسم یا اگزما دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
- عوامل محیطی: آلودگی، تغییرات دما و یا تماس با مواد تحریککننده مانند صابونهای قوی میتوانند باعث ایجاد اگزما شوند.
- عوامل ایمونولوژیک: واکنش سیستم ایمنی بدن به عوامل خاص مانند مواد آلرژیزا یا میکروبها میتواند یکی از عوامل اصلی ابتلا به اگزما باشد.
- استرس: استرس و فشارهای روانی نیز میتواند به تشدید اگزما کمک کنند.
درمانهای اگزما:
- کرمهای مرطوبکننده برای حفظ رطوبت پوست و جلوگیری از خشکی.
- استروئیدهای موضعی برای کاهش التهاب.
- آنتیهیستامینها برای کاهش خارش و حساسیت.
- نوردرمانی در موارد شدید.
- داروهای سیستمیک مانند داروهای ایمونوساپرسیو در موارد شدیدتر.
2. درماتیت (Dermatitis): درماتیت واژهای عمومی است که به التهاب کلی پوست و طیف وسیعی از بیماریهای پوستی اطلاق میشود که باعث قرمزی، تورم و خارش پوست میشوند. اگزما یک نوع درماتیت است، اما انواع دیگر درماتیت نیز وجود دارند که علل و درمانهای خاص خود را دارند.
انواع درماتیت
- درماتیت آتوپیک: این نوع درماتیت در واقع نوعی اگزما است که غالباً در کودکان ظاهر میشود و موجب خشکی و التهاب پوست میگردد.
- درماتیت تماسی (Contact Dermatitis): این مورد ناشی از تماس پوست با مواد حساسیتزا یا تحریککننده مانند صابونها، شویندهها، فلزات و یا گیاهان خاص است. درماتیت تماسی به دو نوع تقسیم میشود:
- درماتیت تماسی آلرژیک: واکنشهای آلرژیک به مواد خاص.
- درماتیت تماسی تحریکی: آسیب پوستی به علت تماس با مواد تحریککننده، حتی بدون واکنش آلرژیک.
- درماتیت سبورئیک (Seborrheic Dermatitis): این نوع درماتیت معمولاً در نواحی چرب پوست بدن، مانند پوست سر، صورت و پشت گوشها بروز میکند. علائم آن شامل پوسته پوسته شدن و التهاب همراه با خارش است.
- درماتیت نیکوتین (Stasis Dermatitis): این نوع درماتیت به علت مشکلات گردش خون، به خصوص در نواحی تحتانی بدن مانند پاها، بروز میکند و معمولاً با تورم و تغییرات رنگ پوست همراه است.
علائم درماتیت:
- قرمزی و التهاب پوست.
- خارش و سوزش.
- پوسته پوسته شدن و ایجاد زخم.
- تورم و برآمدگیهای خفیف.
- ترشح مایع در برخی موارد.
علل ابتلا به درماتیت:
- عوامل آلرژیزا مانند گرد و غبار، گرده گلها و حیوانات خانگی.
- تماس با مواد تحریککننده مانند مواد شوینده، صابونها و مواد شیمیایی.
- عوامل محیطی مانند تغییرات دما و رطوبت.
- فشارهای روانی مانند استرس و اضطراب.
روشهای درمان درماتیت:
- کرمهای ضد التهاب مانند کرمهای استروئیدی برای کاهش التهاب و قرمزی.
- مرطوبکنندهها برای پیشگیری از خشکی پوست.
- آنتیهیستامینها برای کاهش خارش.
- داروهای سیستمیک برای موارد شدید.
- شناسایی و پرهیز از عوامل محرک و موادی که باعث تحریک پوست میشوند.
تفاوتهای اگزما و درماتیت:
- تفاوت در تعریف: اگزما یک نوع خاص از درماتیت است که معمولاً به صورت مزمن و با علائم خشکی و خارش شدید ظاهر میشود. اما درماتیت واژهای عمومی برای التهاب کلی پوست است که ممکن است علل و انواع مختلفی داشته باشد.
- تفاوت در علل: اگزما بیشتر به عوامل آلرژیک و ژنتیکی مرتبط است، در حالی که درماتیت میتواند ناشی از تحریکات محیطی یا تماس با مواد شیمیایی باشد.
- تفاوت در درمان: هر دو بیماری معمولاً با استفاده از کرمها و داروهای ضد التهاب درمان میشوند، اما ممکن است نیاز به درمانهای خاص مانند نور درمانی یا داروهای سیستمیک برای موارد شدیدتر وجود داشته باشد.
نتیجهگیری: اگزما و درماتیت دو بیماری پوستی هستند که ممکن است به صورت مشابهی با التهاب، خارش و پوسته پوسته شدن پوست ظاهر شوند، اما تفاوتهایی در علل، علائم و درمانهای آنها وجود دارد. در صورت مشاهده علائم مربوط به این بیماریها، مشورت با پزشک برای تشخیص دقیق و درمان مناسب ضروری است.