آیا کشیدن دندان عقل واقعاً لازم است؟
تا به حال تجربه کردهاید که ناگهان گوشه فکتان درد بگیرد، احساس فشار در دندانهای پشتی کنید یا هنگام جویدن غذا، یک درد مبهم شما را آزار دهد؟ احتمال دارد که مقصر اصلی، دندان عقل باشد!
اما سؤال مهم این است: آیا همیشه باید این دندان مزاحم را کشید؟ یا این صرفاً یک باور رایج است که بدون بررسی دقیق پزشکی رواج یافته است؟ در این مقاله، با نگاهی علمی و کاربردی به مسئله دندان عقل میپردازیم؛ از چرایی درد آن گرفته تا تصمیمگیری درست برای کشیدن یا نکشیدن آن.
دندان عقل چیست و چرا گاهی ایجاد درد میکند؟
دندان عقل یا مولر سوم، آخرین دندان آسیاب است که معمولاً بین سنین ۱۷ تا ۲۵ سالگی میروید. این دندانها در گذشتههای دور زمانی که هنوز آتش کشف نشده بود و پخت غذا امری ناشناخته بود، برای گونههای نخستین انسان به عنوان کمکی برای جویدن غذاهای سختتر مثل گوشت خام یا دانههای سفت برخی گیاهان مفید بودند. در واقع دندان عقل یادگار ژنتیکی آن دوران است. اما امروزه به دلیل تغییرات در سبک تغذیه و کاهش فضای فک در انسان مدرن، اغلب بدون کارایی و حتی دردسرساز هستند.
مهمترین و شایعترین علل درد دندان عقل
1. نهفتگی یا نیمه نهفتگی:
زمانی که دندان عقل به طور کامل از لثه بیرون نمیزند و زیر سطح آن گیر میافتد.
2. زاویهدار بودن:
رشد مایل یا افقی دندان باعث فشار به دندان کناری و درد در فک میشود.
3. پریکرونیت:
التهاب بافت لثه اطراف دندان عقل نیمه رویش یافته که منجر به تورم، قرمزی و بوی بد دهان میشود.
4. بقایای غذاها و پوسیدگی:
تمیز کردن دندان عقل دشوارتر است، در نتیجه باکتری و غذا در آن جمع شده و عفونت ایجاد میکند.
آیا دندان عقل همیشه باید کشیده شود؟
خیر! این یکی از رایجترین باورهای اشتباه در میان مردم است. دندان عقل تنها زمانی نیاز به کشیدن دارد که یکی از موارد زیر وجود داشته باشد:
درد مزمن یا عود کننده
عفونت، التهاب یا آبسه
آسیب به دندان کناری
ایجاد کیست یا تومور در فک
محدودیت در باز شدن دهان
مشکلات ارتودنسی به دلیل فشار به سایر دندانها
اگر دندان عقل به خوبی رشد کرده، موقعیت درستی دارد و مشکل خاصی ایجاد نمیکند، میتواند در دهان باقی بماند. به گفته انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA)، تنها در صورت وجود علائم خطر، باید اقدام به کشیدن و یا جراحی کرد.
بهترین سن برای کشیدن دندان عقل؛ چرا جوانی بهتر است؟
طبق منابع معتبر مانند Harvard Medical School و Mayo Clinic، بهترین زمان برای خارج کردن دندان عقل، بین سنین ۱۷ تا ۲۵ سالگی است؛ زیرا:
ریشههای دندان کامل نشدهاند و استخراج آسانتر است.
استخوان فک انعطافپذیرتر بوده و آسیب کمتر است.
احتمال بروز عوارض مانند آسیب به عصب، پایینتر است.
به دلیل متابولیسم فعال در جوانی و سرعت تکثیر سلولها، بهبودی سریعتر انجام میشود.
در سنین بالاتر، استخوان متراکمتر شده، بافتها سختتر بهبود مییابند و ریسک جراحی افزایش مییابد.
آیا کشیدن دندان عقل خطر دارد؟
در صورتی که توسط دندانپزشک یا جراح فک با تجربه انجام شود، خطرات بسیار کم و قابلکنترل هستند. با این حال، ممکن است موارد زیر رخ دهند:
تورم، خونریزی یا درد بعد از جراحی (شایع و موقتی).
خشکی حفره دندان (Dry Socket) در صورت عدم رعایت توصیههای بعد از جراحی.
آسیب احتمالی به عصب فک پایین (در موارد نادر و با دندانهای با ریشه عمیق).
محدودیت موقت در باز کردن دهان یا بلع.
برای کاهش خطرات، استفاده از CBCT (توموگرافی حجمی) قبل از جراحی جهت بررسی عصب، و انتخاب روشهای جدیدتر مانند پیزوسرجری یا جراحی با لیزر توصیه میشود.
آیا درمان خانگی کارساز است؟
بسیاری از افراد با احساس درد، به مصرف مسکنهای ساده یا دهانشویههای خانگی مانند آب نمک اکتفا میکنند. اگرچه این روشها در تسکین موقتی مؤثرند، اما اگر علت اصلی درد درمان نشود، مشکل عود میکند یا وخیمتر میشود.
بنابراین اگر بیش از چند روز درد، بوی بد دهان یا تورم در ناحیه دندان عقل تجربه کردید، معاینه تخصصی توسط دندانپزشک ضروری است.
سؤالهای متداول
آیا ممکن است دندان عقل دوباره رشد کند؟
پاسخ: خیر. دندان عقل فقط یکبار رشد میکند. اگر کشیده شود، هیچ دندانی جای آن را نمیگیرد.
آیا رشد دندان عقل با تب یا سردرد همراه است؟
پاسخ: در برخی افراد ممکن است درد فک، گلو، گوش یا حتی سردرد تجربه شود، اما تب بالا نشانه عفونت است و باید بررسی شود.
آیا همه افراد دندان عقل دارند؟
پاسخ: خیر. برخی افراد بهصورت ژنتیکی فاقد جوانههای دندان عقل هستند یا فقط یکی دارند.
آیا همزمان با ارتودنسی باید دندان عقل را کشید؟
پاسخ: نه همیشه. در صورتی که دندان عقل باعث فشار به سایر دندانها یا به هم ریختگی شود، ممکن است کشیدن آن توصیه شود.
جراحی بدون ترس؛ حقیقتهایی درباره کشیدن دندان عقل
نگرانی لازم نیست! در سالهای اخیر با پیشرفت تکنولوژی، جراحی دندان عقل به یکی از رایجترین، کمخطرترین و سریعترین جراحیهای دندانپزشکی تبدیل شده است.
روشهای جدید مانند لیزر دندانپزشکی، دستگاههای پیزوسرجری، بخیههای قابل جذب، و حتی آرامبخشهای خوراکی یا تزریقی باعث شدهاند که ترس از جراحی به حداقل برسد. امروزه، بسیاری از بیماران تنها با بیحسی موضعی، در کمتر از ۳۰ دقیقه جراحی بدون درد را تجربه میکنند.
تصمیمی آگاهانه برای آیندهای بیدرد
دندان عقل میتواند گاهی بیخطر باشد و گاهی دردسرساز. بسته به نحوه رشد و محل قرارگیری آن، شرایط متفاوت است. مهمترین نکته، معاینه منظم، تصویربرداری دقیق و مشورت با متخصص است.
اگر احساس درد، فشار یا التهاب در قسمتهای انتهایی فک دارید، آن را نادیده نگیرید. گاهی اوقات یک معاینه ساده و پیشگیری به موقع، میتواند از جراحیهای سنگین در آینده جلوگیری کند.
مشاوره رایگان
بخش مشاوره رایگان در کلینیک ما آماده پاسخگویی به تمام سؤالات شما در این زمینه است. تنها با یک معاینه ساده میتوانید مسیر درست برای سلامت دهان و دندان خود را انتخاب کنید.
دیدگاه خود را بنویسید